جداسازی و شناسایی ترکیبات طبیعی موجود درگیاه فرفیون شیرازی

جنس افوربیا با بیش از 2000 گونه ی گیاهی، بزرگترین جنس در خانواده ی افوربیاسه آ می باشد. تاکنون بیش از 70 گونه ی افوربیا در ایران گزارش شده است که 17 گونه از آن بومی می باشد. مطالعه بر روی گونه های افوربیا نشان می دهد که این گیاهان دارای متابولیت های ثانویه از قبیل دی ترپن ها، تری ترپن ها، سسکویی ترپن ها، فلاونوئید ها، تانن ها، استروئیدها و.... می باشد. ترکیبات جدا شده از این گیاهان به خصوص دی ترپن ها، فعالیت های زیستی مختلف از قبیل تحریک پوست، ترویج تومور، سمیت سلولی، آسیب به dna، تعدیل در برابر مقاومت به چند دارو، ضد میکروب، ضد درد، ضد تب و فعالیت مهار آنزیم از خود نشان داده اند. در این پژوهش گیاه فرفیون شیرازی (euphorbia erythradenia) که از گونه های بومی ایران می باشد جهت جداسازی و شتاسایی ترکیبات طبیعی موجود در آن مورد مطالعه قرار گرفت. در بخش تجربی پژوهش، ابتدا اندام هوایی گیاه جمع آوری، خشک و آسیاب گردید. سپس گیاه پودر شده توسط حلال های دی کلرومتان و متانول عصاره گیری شد. در ادامه عصاره خام با استفاده از روش استخراج مایع – مایع، به سه فاز مختلف شامل فاز نرمال هگزان، فاز اتیل استات و فاز آبی تقسیم شد. سپس با استفاده روشهای کروماتوگرافی شامل کروماتوگرافی لایه نازک(tlc)، کروماتوگرافی ستونی و فلش کروماتوگرافی از فاز هگزانی، 6 ترکیب خالص به دست آمد. این ترکیبات با استفاده از روش های طیف سنجی شامل mass? 1hnmr? apt، hsqc وhmbc و همچنین جستجو در منابع معتبر علمی ، شناسایی و تعیین ساختار ملکولی گردید. این ترکیبات شامل دو سیکلوآرتان تری ترپن با نام های سیکلوآرتنول(cycloartenol) و 24- متیلن سیکلوآرتان - 3- بتا – ال (24-methylenecycloartan-3-?-ol)، یک استروئید با نام بتاسیتواسترول، یک گلیکولیپید با نام (1,2-di[(9z,12z,15z)-octadeca-9,12,15-trienoyl]-3-?-d-galactopyranosyl-sn-glycerol) و دو ترکیب آسیل استریل گلیکوزید با نام های ? -sitosterol-3-o- ? -d-(6- palmitoyl)-glucopyranoside و ? -sitosterol-3-o- ? -d-(6- linolenoyl)-glucopyranoside می باشد.